2018-ban az Alapítványtól szervezetileg függetlenül, de annak testvérintézményeként kezdte meg munkáját a Wacław Felczak Lengyel–Magyar Együttműködési Intézet Varsóban. Az Intézet megszüntetésének tervéről elsőként a Rzeczpospolita lengyel napilap számolt be szeptember közepén. Az újságcikk után néhány nappal megjelent a Lengyel Köztársaság honlapján egy törvénytervezet az Intézet megszüntetéséről. Fentiekhez kapcsolódóan az Alapítvány kuratóriuma az alábbi közleményben fejti ki álláspontját a magyar–lengyel kapcsolatok, továbbá a varsói testvérintézmény működésének jelentőségéről.
Polska wersja językowa komunikatu jest dostępna poniżej węgierskiego tekstu.
Levél lengyel és magyar barátainkhoz
(Tiltakozás a varsói testvérintézet bezárása ellen)
2018-ban miniszterelnöki szintű megállapodás, majd a lengyel és a magyar parlament jóváhagyását követően, szinte egy időben állt fel a Wacław Felczak nevét viselő Lengyel–Magyar Együttműködési Intézet Varsóban, valamint a Wacław Felczak Alapítvány Budapesten. A névválasztás nem volt véletlen, hiszen Wacław Felczak mindkét nemzet hőse, kiváló történész, Közép-Európa szakértője és ismerője, de mindenekelőtt a lengyel–magyar szövetség elkötelezett híve volt.
A két állam történetében talán először jöhetett létre és működhetett párhuzamosan egy olyan szervezetpár, amely intézményesített keretek között dolgozhatott a lengyelek és a magyarok közös kulturális és történelmi örökségének fenntartásáért. Tevékenységüknek köszönhetően az elmúlt hat évben óriási lendület jellemezte a könyvkiadás területét, de rendkívül élénk volt aktivitásuk a zenei szférában is, komoly eredményeket értek el a lengyel nyelv magyarországi taníttatásában, a lengyel turisztikai kincsek népszerűsítésében és számos más területen. A cél egymás jobb megismerése, a kulturális közeledés, és a lengyel–magyar barátság átörökítése a fiatalabb generáció számára, hogy a két jóbarát szlogen több legyen puszta szállóigénél, valódi tartalmat nyerjen, mindezt hűen a több mint ezeréves államiságunkhoz, gazdag szellemi örökségünkhöz és keresztény hagyományainkhoz.
Az ifjúság a legnagyobb küldetésünk és kihívásunk is egyben, hat éve dolgozunk azon, hogy óvodától az egyetemig közvetítsük ezt a közös szellemi örökséget. Ezt szolgálta évek óta, minden nyáron, a krasiczyni várkastélyban szervezett színvonalas közéleti szabadegyetem, melyen a lengyel és magyar egyetemista fiatalok legjobbjai találkozhattak és cserélhettek eszmét. Az évek során igyekeztünk egy alapvető üzenetet átadni, miszerint a lengyel és a magyar a világ legattraktívabb kultúrái közé tartozik, és erre méltán lehetünk büszkék.
A jelenlegi világpolitikai helyzet bonyolult útvesztőiben kevesen igazodnak el, de ezekben a kihívást jelentő időkben sem lehet mást tennünk, mint táplálkozni a múlt hagyományaiból. Elődeink politikai kultúrája példaértékű és követendő, hiszen a legválságosabb órákban is megőrizték morális tartásukat, becsülettel és tisztességgel álltak helyt sokkalta nehezebb politikai körülmények között is. Épp ezért nem hagyhatjuk, hogy az elmúlt időszakban jelentkező problémák maga alá temessék a lengyel–magyar kapcsolatokat, mert ezek a kötelékek régiónk szempontjából nem a múltat, hanem a jövőt jelentik.
A lengyel–magyar barátság világviszonylatban is egyedülálló jelenség, a testvérintézmények léte is páratlan kezdeményezés, sőt a lengyel–magyar kultúrdiplomáciai kapcsolatok építésében megkerülhetetlen a szerepük, de elsődlegesen a közjót szolgálják. Rendkívül színes program- és szolgáltatáskínálatuk által a két ország között felépült egy kulturális híd, amit vétek lenne egyetlen tollvonással megsemmisíteni.
Véleményünk szerint a Wacław Felczak Lengyel–Magyar Együttműködési Intézet jogutód nélküli megszüntetése egyértelműen hátráltatná a lengyel és a magyar nemzet közötti kapcsolatok intenzitását, a köztünk fennálló párbeszéd folytatását. Mi azonban bízunk abban, sőt meg vagyunk győződve, hogy a lengyel politikai és szellemi élet a közös jövőnkbe fektetve nem az elmúlt években létrejött intézményhálózat megszüntetésével, hanem annak fenntartásával, megerősítésével építi tovább bilaterális és regionális kapcsolatainkat.
----------------------------------------------------------------
List do naszych polskich i węgierskich przyjaciół
(Protest przeciwko zamknięciu siostrzanego instytutu w Warszawie)
W 2018 roku, w wyniku porozumienia na szczeblu premierów oraz zgody parlamentów Polski i Węgier, niemal równocześnie powołano do życia Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka w Warszawie oraz Fundację Wacława Felczaka w Budapeszcie. Wybór nazwy nie był przypadkowy, wszak Profesor Wacław Felczak był bohaterem obu narodów, kurierem wojennym, męczennikiem reżimu komunistycznego, wybitnym historykiem, znawcą Europy Środkowej, a także – oddanym zwolennikiem sojuszu polsko-węgierskiego i współpracy obu naszych narodów.
Po raz pierwszy w historii Polski i Węgier udało się stworzyć i równolegle prowadzić owocną działalność na rzecz zachowania wspólnego dziedzictwa kulturowego i historycznego Polaków i Węgrów w ramach dwóch bliźniaczych instytucji. Dzięki ich ofiarnej i kompetentnej pracy w ciągu ostatnich sześciu lat nastąpił ogromny postęp na polu wymiany kulturalnej, w dziedzinie literatury, muzyki, sztuki. Osobno należy podkreślić osiągnięcia w nauczaniu języka polskiego na Węgrzech, promocji polskich skarbów turystycznych i wielu innych dziedzinach. Celem jest promowanie wzajemnego zrozumienia, zbliżenia kulturowego i zaszczepianie przyjaźni polsko-węgierskiej w młodym pokoleniu, tak aby tradycyjne porzekadło o dwóch bratankach było czymś więcej niż tylko sloganem, aby odnosiło się do niezwykłego fenomenu tysiącletniej przyjaźni naszych narodów, opartej na wspólnocie losów historycznych, bogatym dziedzictwie duchowym i tradycjach chrześcijańskich.
Pozyskanie i kształcenie młodzieży jest naszą największą misją i zarazem największym wyzwaniem. Od sześciu lat pracujemy nad przekazywaniem wspólnego dziedzictwa kulturowego na wszystkich etapach rozwoju młodego pokolenia: od przedszkola do uniwersytetu. Robimy to, organizując m.in. każdego lata na Zamku w Krasiczynie wysokiej jakości plenerową imprezę publiczną, podczas której najlepsi młodzi polscy i węgierscy studenci mogą się spotykać, wymieniać poglądami i pomysłami, wzbogacając przy tym i pogłębiając swą wiedzę. Przez lata staramy się im przekazywać podstawowe przesłanie, że Polska i Węgry to kraje mogące się poszczycić wielkimi – światowej rangi – osiągnięciami w dziedzinie kultury i nauki i że możemy być z tego dumni.
W skomplikowanym labiryncie obecnej sytuacji politycznej na świecie niewiele osób jest w stanie odnaleźć swoją drogę, ale w tych trudnych czasach nie mamy innego wyjścia, jak tylko czerpać z tradycji przeszłości. Kultura polityczna naszych przodków jest wzorcowa i godna naśladowania, ponieważ zachowali oni moralność w najtrudniejszych chwilach, zachowali honor i uczciwość w obliczu znacznie trudniejszych okoliczności politycznych. Dlatego nie możemy pozwolić, aby doraźne problemy polityczne ostatnich czasów pogrzebały tradycyjnie dobre stosunki polsko-węgierskie, ponieważ należą one nie tylko do przeszłości, ale przede wszystkim do przyszłości naszych narodów i naszego regionu.
Przyjaźń polsko-węgierska jest zjawiskiem unikatowym w skali światowej, istnienie siostrzanych instytucji jest inicjatywą wyjątkową, a ich rola w budowaniu polsko-węgierskiej dyplomacji kulturalnej jest niepodważalna. Podstawowym celem ich istnienia jest służba dobru wspólnemu. Dzięki ich niezwykle zróżnicowanej ofercie programowej i usługowej udało się zbudować pomost kulturowy między oboma krajami. Zniszczenie go jednym pociągnięciem pióra przyniosłoby niepowetowaną stratę.
Jesteśmy głęboko przekonani, że ewentualna likwidacja Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka – bez wskazania następstwa prawnego - nieuchronnie utrudniłaby rozwój korzystnej dla obu stron współpracy naszych państw i narodów. Nie tracimy wiary, że polskie życie polityczne i intelektualne, będzie nadal cechować się troską o dalszą owocną działalność sieci instytucji powstałych w celu budowania naszych dwustronnych i – szerzej – regionalnych związków, co będzie najlepszą inwestycją w naszą wspólną przyszłość.